નાસા એ વિશ્વ ની સૌથી પ્રખ્યાત વૈજ્ઞાનિક સંસ્થા છે. લગભગ કોઈ એવો વ્યક્તિ કે સંસ્થા નહીં હોય જે નાસા ના નામ થી પરીચીત નો હોય. મંગળ ગ્રહ ઉપર રોબોટિક યાન મોકલવા થી લઈ ને ચંદ્ર ઉપર માનવ ને ઉતારવા જેવી અભૂતપૂર્વ સિદ્ધિ નાસા એ મેળવેલી છે. તો ચાલો જાણીએ આ નાસા વિશે વિસ્તાર માં.

કેવી રીતે બન્યું નાસા?

NASA એટલે “નેશનલ એરોનોટિક્સ એન્ડ સ્પેસ એડમિનિસ્ટ્રેશન”. નાસાની સ્થાપનાની કહાની અત્યંત રસપ્રદ છે. 1957માં સોવિયેત યુનિયને સ્પુતનિક-1 નામનો પ્રથમ કૃત્રિમ ઉપગ્રહ અવકાશમાં મોકલ્યો, જેણે અમેરિકાને ચોંકાવી દીધું. આ ઘટના પછી અમેરિકાના તત્કાલીન રાષ્ટ્રપતિ ડ્વાઇટ ડી આઇઝનહોવરે અવકાશ સંશોધનમાં આગળ વધવા માટે એક મજબૂત સંસ્થાની જરૂરિયાત અનુભવી.

29 જુલાઈ 1958ના રોજ રાષ્ટ્રપતિ આઇઝનહોવરે “નેશનલ એરોનોટિક્સ એન્ડ સ્પેસ એક્ટ” પર હસ્તાક્ષર કર્યા, જેના દ્વારા નાસાની સ્થાપના થઈ. નાસાએ પહેલાથી કાર્યરત નેશનલ એડવાઇઝરી કમિટી ફોર એરોનોટિક્સ (NACA)નું સ્થાન લીધું અને તેના કર્મચારીઓ, લેબોરેટરીઓ અને સંસાધનોનો વારસો મેળવ્યો.નાસાની સ્થાપના પાછળનો મુખ્ય હેતુ અવકાશ સંશોધનમાં અમેરિકાને આગળ વધારવાનો અને સોવિયેત યુનિયન સાથેની સ્પેસ રેસમાં આગળ નીકળવાનો હતો. નાસાને શાંતિપૂર્ણ હેતુઓ માટે અવકાશ સંશોધન કરવાની જવાબદારી સોંપવામાં આવી, જેમાં માનવ કલ્યાણ અને વૈજ્ઞાનિક જ્ઞાનનો વિકાસ મુખ્ય હતો.

નાસાની સ્થાપના પછીના પ્રથમ વર્ષોમાં અનેક મહત્વપૂર્ણ કાર્યક્રમો શરૂ કરવામાં આવ્યા. સૌથી પહેલાં મર્ક્યુરી પ્રોગ્રામ શરૂ થયો, જેનો ઉદ્દેશ્ય અવકાશમાં માનવને મોકલવાનો હતો.1961માં અમેરિકન અવકાશયાત્રી એલન શેપર્ડ પ્રથમ અમેરિકન બન્યા જેમણે અવકાશની યાત્રા કરી. આ સમયે નાસાએ પોતાના મુખ્ય મથકની સ્થાપના હ્યુસ્ટન, ટેક્સાસમાં કરી, જે આજે જોન્સન સ્પેસ સેન્ટર તરીકે જાણીતું છે.

1960ના દાયકામાં રશિયા સાથે કોલ્ડ વોર દરમિયાન નાસાનું બજેટ અને કર્મચારીઓની સંખ્યા ઝડપથી વધારવામાં આવ્યું. તત્કાલીન રાષ્ટ્રપતિ જોન એફ. કેનેડીએ જાહેરાત કરી કે દશકના અંત સુધીમાં ચંદ્ર પર માનવને મોકલવાનો મહત્વાકાંક્ષી લક્ષ્ય નક્કી કર્યો, જેના માટે એપોલો પ્રોગ્રામની શરૂઆત થઈ.નાસાએ અનેક રિસર્ચ સેન્ટર્સ સ્થાપ્યા, જેમાં કેનેડી સ્પેસ સેન્ટર, જેટ પ્રપલ્શન લેબોરેટરી અને ગોડાર્ડ સ્પેસ ફ્લાઇટ સેન્ટર મુખ્ય છે. આ સેન્ટર્સ દ્વારા રોકેટ્સ, સેટેલાઇટ્સ અને અન્ય અવકાશ ટેકનોલોજીઓ પર સંશોધન શરૂ થયું.

નાસા ના મુખ્ય કાર્ય શું છે?

સ્પેસ રિસર્ચ:

        નાસા ના મુખ્ય કામ માં અલગ અલગ ગ્રહો ને સ્ટાર અને સ્પેસ માં રિસર્ચ કરવાનું છે. જેમાં સેટેલાઈટ દ્વારા, રોબોટિક યાન દ્વારા, અથવા હબલ અને વેબ જેવા મહાકાય સ્પેસ ટેલિસ્કોપ દ્વારા તેમના વિષે જાણકારી અને રિસર્ચ કરવાનું છે. આમાં સમાનવ સ્પેસ યાત્રા નો પણ સમાવેશ થાય છે.

એરોનોટિક્સ રિસર્ચ:

         સ્પેસ ની સાથે નાસા નું બીજું મેઇન રિસર્ચ છે એરોનોટિક્સ એટેલે કે હવાઈ વિમાનો ઉપર રિસર્ચ કરવું. એરક્રાફ્ટ ને કેવી રીતે વધારે સેફ, અને ફાસ્ટ બનાવવા તેના માટે નું રિસર્ચ કરે છે.

પૃથ્વી ના વાતાવરણ નું રિસર્ચ:

         નાસા મુખ્ય કામ માં એક છે આપણી પૃથ્વી ગ્રહ ના વાતાવરણ નો અભ્યાસ કરવો. નાસા એ સેટેલાઇટ દ્વારા પૃથ્વી ના વાતાવરણ ઉપર ખાસ નજર રાખે છે. જેમાં ગ્રીન હાઉસ ઇફેક્ટ, વાવજોડા, ઋતુ ઑ ના બદલાવ, સમુદ્ર ઉપર સંશોધન, જેવા અનેક ઉપર રિસર્ચ કરે છે.

નવી ટેક્નોલૉજી ને વિકસિત કરવી:

         નાસા પોતાના મિશન અને જરૂરિયાત માટે અનેક પ્રકાર ની નવી ટેક્નોલૉજી વિકસીત કરે છે. જે નાસા અને બીજા ને મદદ કરે છે. જેમાં નવા પ્રકાર ના મટિરિયલ, કોમ્યુનિકેશન, રોબોટિક્સ, અને બીજી અનેક પ્રકાર ની ટેક્નોલૉજી ને ડેવલોપ કરે છે.

ટેક્નોલૉજી ટ્રાન્સફર:

         નાસા જ્યારે કોઈ નવી ટેક્નોલૉજી નો વિકાસ કરે છે ત્યારે તેનો એક હેતુ એ નો ફાયદો લોકો સુધી પોહંચાડવાનો પણ હોય છે. માટે આ નવી ટેક્નોલૉજી તે ઈન્ડસ્ટ્રી ને ટ્રાન્સફર કરે છે. આ નવી ટેક્નોલૉજી દ્વારા આ ઉદ્યોગો કે ઈન્ડસ્ટ્રી નવા પ્રોડ્કટ બનાવવામાં આનો ઉપયોગ કરે છે.

STEM(સાયન્સ,ટેક્નોલૉજી,એંજિનિયરિંગ,મેથ્સ) ના શિક્ષણ:

         નાસા નું એક કાર્ય એજયુકેશન માં ફાળો આપવા નું પણ છે. તેમાં પણ ખાસ STEM એટલે કે (સાયન્સ, ટેક્નોલૉજી, એંજિનિયરિંગ, મેથ્સ) ના શિક્ષણ ને ખાસ મહત્વ આપવાનું છે.

વિશ્વ ની બીજી સ્પેસ એજન્સી સાથે સહયોગ:

        નાસા માત્ર એક જ નહીં. વિશ્વ માં નાસા ને જોઈ ને બીજા અનેક દેશો એ પોતાની સ્પેસ એજન્સી ની સ્થાપના કરી છે. જેમાં રશિયા, યુરોપ, ચાઈના, ભારત અને બીજા અનેક દેશો સામેલ છે. નાસા આ બધા સાથે સહયોગ પણ કરે છે. ઇન્ટરનેશનલ સ્પેસ સ્ટેશન એટલે કે ISS આનું સૌથી મોટુ ઉદાહરણ છે.

નાસા ના કેટલાક ખાસ અને ઐતિહાસિક મિશન:

. એપોલો મિશન (1961-1972):

• માનવજાતનો સૌથી મોટો અવકાશ કાર્યક્રમ, જેમાં એપોલો 11 દ્વારા પ્રથમવાર માનવને ચંદ્ર પર મોકલવામાં આવ્યો

• નીલ આર્મસ્ટ્રોંગ અને બઝ ઓલ્ડ્રિને 20 જુલાઈ 1969ના રોજ ચંદ્ર પર પ્રથમ પગલાં માંડ્યા

• કુલ 12 અવકાશયાત્રીઓએ ચંદ્રની સપાટી પર ચાલવાનું સૌભાગ્ય મેળવ્યું

2. હબલ સ્પેસ ટેલિસ્કોપ (1990-હજુ ચાલુ):

• અવકાશમાં સ્થાપિત સૌથી મોટું અને શક્તિશાળી ટેલિસ્કોપ

• બ્રહ્માંડના અનેક રહસ્યો ઉકેલવામાં મદદરૂપ થયું

• અત્યાર સુધીમાં 10 લાખથી વધુ અદભુત ફોટોગ્રાફ્સ મોકલ્યા છે

3. માર્સ રોવર મિશન્સ (2004-હજુ ચાલુ):

• સ્પિરિટ, ઓપોર્ચ્યુનિટી, ક્યુરિયોસિટી અને પર્સિવરન્સ રોવર્સ દ્વારા મંગળ ગ્રહનો અભ્યાસ

• મંગળ પર પાણીના પુરાવા મળ્યા અને જીવનની શક્યતાઓની શોધ

• આ રોવર્સ દ્વારા મંગળની માટી, ખડકો અને વાતાવરણનું વિસ્તૃત પરીક્ષણ કરવામાં આવ્યું

4. વોયેજર મિશન (1977-હજુ ચાલુ):

• વોયેજર 1 અને 2 અવકાશયાનો સૌર મંડળની બહાર પહોંચનારા પ્રથમ માનવનિર્મિત યાનો

• બૃહસ્પતિ, શનિ, યુરેનસ અને નેપ્ચ્યૂન ગ્રહોની નજીકથી તસવીરો મોકલી

• 45 વર્ષ પછી પણ પૃથ્વી સાથે સંપર્કમાં છે અને માહિતી મોકલે છે

5. ઇન્ટરનેશનલ સ્પેસ સ્ટેશન (ISS) (1998-હજુ ચાલુ):

• અનેક દેશોના સહયોગથી બનાવેલું અવકાશમાં તરતું લેબોરેટરી

• સતત 20 વર્ષથી વધુ સમયથી માનવની હાજરી ધરાવે છે

• અવકાશમાં વૈજ્ઞાનિક પ્રયોગો અને સંશોધન માટેનું મહત્વપૂર્ણ કેન્દ્ર

6. જેમ્સ વેબ સ્પેસ ટેલિસ્કોપ (2021-હજુ ચાલુ):

• અત્યાર સુધીનું સૌથી શક્તિશાળી અને આધુનિક અવકાશી ટેલિસ્કોપ

• બ્રહ્માંડના જન્મ અને વિકાસને સમજવા માટે બનાવવામાં આવ્યું

• અત્યંત દૂરના ગ્રહો અને આકાશગંગાઓની અદભુત તસવીરો મોકલે છે.

7 સ્પેસ શટલ પ્રોગ્રામ (1981-2011):

30 વર્ષ સુધી ચાલેલો સફળ કાર્યક્રમ, જેમાં 135 મિશનો પૂર્ણ કરવામાં આવ્યા

ઉપગ્રહોની સ્થાપના, હબલ ટેલિસ્કોપની મરામત અને ISS નિર્માણમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા

કોલમ્બિયા અને ચેલેન્જર જેવી દુર્ઘટનાઓ પણ થઈ, જેમાં 14 અવકાશયાત્રીઓએ જીવ ગુમાવ્યા

8 પાર્કર સોલર પ્રોબ

12 ઓગસ્ટ 2018ના રોજ લોન્ચ કરવામાં આવેલું આ અવકાશયાન સૂર્યનો અભ્યાસ કરવા માટે બનાવવામાં આવ્યું છે

આ અવકાશયાન સૂર્યની સૌથી નજીક જનારું માનવનિર્મિત યાન છે

અવકાશયાનનું નામ પ્રખ્યાત સૂર્ય વૈજ્ઞાનિક યુજીન પાર્કરના નામ પરથી રાખવામાં આવ્યું છે

નાસા ની અલગ અલગ રિસર્ચ લેબોરેટરી

એમ્સ રિસર્ચ સેન્ટર (Ames Research Center)

એમ્સ રિસર્ચ સેન્ટર, કેલિફોર્નિયામાં સ્થિત, નાસાનું અગ્રણી સંશોધન કેન્દ્ર છે. તે નેનોટેકનોલોજી, જીવ વિજ્ઞાન, ઇન્ફોર્મેશન ટેક્નોલૉજી અને એરોનોટિક્સ જેવા ક્ષેત્રોમાં નવીન સંશોધન કરે છે. આ કેન્દ્ર સુપર કમ્પ્યુટિંગ અને કૃત્રિમ બુદ્ધિમત્તા (AI) પર પણ કામ કરે છે, જે અંતરિક્ષ મિશનોની યોજના અને સંચાલનમાં મદદ કરે છે. એમ્સ રિસર્ચ સેન્ટર એરોડાયનેમિક્સ, થર્મલ પ્રોટેક્શન સિસ્ટમ્સ, અને નેનોસેટેલાઇટ્સ જેવી ટેક્નોલૉજીના વિકાસમાં અગ્રેસર છે.

આર્મસ્ટ્રોંગ ફ્લાઇટ રિસર્ચ સેન્ટર (Armstrong Flight Research Center)

આર્મસ્ટ્રોંગ ફ્લાઇટ રિસર્ચ સેન્ટર, કેલિફોર્નિયાના મોજાવે રણમાં સ્થિત, વિમાન ડિઝાઇન અને પરીક્ષણમાં વિશેષજ્ઞતા ધરાવે છે. આ કેન્દ્ર નવીન એરોનોટિક્સ ટેક્નોલૉજીનો વિકાસ કરે છે, જેમાં સુપરસોનિક અને હાયપરસોનિક ઉડ્ડયન ટેક્નોલૉજીનો સમાવેશ થાય છે. તે ઉચ્ચ ઝડપી વિમાનો, ડ્રોન ટેકનોલોજી, અને ઇલેક્ટ્રિક વિમાન પ્રોપલ્શન સિસ્ટમ્સ પર પણ કામ કરે છે. આર્મસ્ટ્રોંગ સેન્ટર ઘણીવાર નવી ફ્લાઇટ ટેક્નોલૉજીના પ્રથમ ઉડ્ડયન પરીક્ષણો માટે જાણીતું છે.

3. ગ્લેન રિસર્ચ સેન્ટર (Glenn Research Center)

ઓહાયોમાં સ્થિત ગ્લેન રિસર્ચ સેન્ટર એરો-પ્રોપલ્શન ટેક્નોલૉજી અને અંતરિક્ષ યાન પાવર સિસ્ટમ્સના વિકાસમાં નિષ્ણાત છે. આ કેન્દ્ર અત્યાધુનિક પ્રોપલ્શન સિસ્ટમ્સ, ઊર્જા રૂપાંતરણ ટેક્નોલૉજી, અને અંતરિક્ષ યાનો માટે પાવર અને પ્રોપલ્શન સિસ્ટમ્સ પર કામ કરે છે. તે માઇક્રોગ્રેવિટી સાયન્સ, કમ્યુનિકેશન ટેકનોલોજી, અને નેનોમટીરિયલ્સના ક્ષેત્રમાં પણ સંશોધન કરે છે. ગ્લેન સેન્ટર ભવિષ્યના અંતરિક્ષ મિશનો માટે જરૂરી ઊર્જા સ્ત્રોતોના વિકાસમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.

4. ગોડાર્ડ સ્પેસ ફ્લાઇટ સેન્ટર (Goddard Space Flight Center)

મેરીલેન્ડમાં સ્થિત ગોડાર્ડ સ્પેસ ફ્લાઇટ સેન્ટર પૃથ્વી અને સૂર્યના અવલોકન તેમજ ખગોળ વિજ્ઞાન સંશોધનમાં અગ્રણી છે. આ કેન્દ્ર ઉપગ્રહો અને અવકાશ યાનોનું નિર્માણ અને સંચાલન કરે છે જે પૃથ્વીની આબોહવા, વાતાવરણ, અને મહાસાગરોનું અધ્yyન કરે છે. તે હબલ સ્પેસ ટેલિસ્કોપ જેવા મહત્વપૂર્ણ મિશનોનું સંચાલન કરે છે અને જેમ્સ વેબ સ્પેસ ટેલિસ્કોપના વિકાસમાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી છે. ગોડાર્ડ સેન્ટર આબોહવા પરિવર્તન, ઓઝોન સ્તરનું નિરીક્ષણ, અને સૌર ગતિવિધિઓના અધ્yyનમાં પણ મહત્વપૂર્ણ યોગદાન આપે છે.

5. જેટ પ્રોપલ્શન લેબોરેટરી (Jet Propulsion Laboratory)

કેલિફોર્નિયામાં સ્થિત જેટ પ્રોપલ્શન લેબોરેટરી (JPL) રોબોટિક અંતરિક્ષ મિશનોના સંચાલન અને ગ્રહ સંશોધનમાં વિશેષજ્ઞતા ધરાવે છે. આ લેબ મંગળ રોવર્સ, વોયેજર મિશનો, અને કેસિની મિશન જેવા પ્રસિદ્ધ પ્રોજેક્ટ્સનું સંચાલન કરે છે. JPL સૌર મંડળના અન્ય ગ્રહો અને ચંદ્રોના અભ્યાસ માટે અત્યાધુનિક રોબોટ્સ અને સેન્સર્સ વિકસાવે છે. તે પૃથ્વી વિજ્ઞાન મિશનો પર પણ કામ કરે છે, જે આબોહવા પરિવર્તન અને પર્યાવરણીય મોનિટરિંગમાં મદદ કરે છે.

6. જોનસન સ્પેસ સેન્ટર (Johnson Space Center)

ટેક્સાસમાં સ્થિત જોનસન સ્પેસ સેન્ટર માનવયુક્ત અંતરિક્ષ ઉડ્ડયન કાર્યક્રમોનું મુખ્ય કેન્દ્ર છે. તે અંતરિક્ષ યાત્રીઓની તાલીમ, અંતરરાષ્ટ્રીય અંતરિક્ષ મથકનું સંચાલન, અને ભવિષ્યના ચંદ્ર અને મંગળ મિશનોની યોજના બનાવવા માટે જવાબદાર છે. આ કેન્દ્ર માનવ સ્વાસ્થ્ય અને કામગીરી, જીવન સમર્થન પ્રણાલીઓ, અને અંતરિક્ષ સ્યુટ્સના વિકાસ પર પણ સંશોધન કરે છે. જોનસન સ્પેસ સેન્ટર “મિશન કંટ્રોલ”નું ઘર છે, જ્યાંથી તમામ માનવયુક્ત અંતરિક્ષ મિશનોનું નિયંત્રણ થાય છે.

7: કેનેડી સ્પેસ સેન્ટર (Kennedy Space Center)

ફ્લોરિડામાં સ્થિત કેનેડી સ્પેસ સેન્ટર નાસાનું મુખ્ય પ્રક્ષેપણ સુવિધા કેન્દ્ર છે. તે અંતરિક્ષ યાન પ્રક્ષેપણ અને લેન્ડિંગ ઓપરેશન્સ માટે જવાબદાર છે, જેમાં મानવયુક્ત અને રોબોટિક મિશનો બંનેનો સમાવેશ થાય છે. આ કેન્દ્ર પ્રક્ષેપણ વાહનોની એસેમ્બલી, પરીક્ષણ, અને પ્રક્ષેપણ માટેની અત્યાધુનિક સુવિધાઓ ધરાવે છે. કેનેડી સ્પેસ સેન્ટર વાણિજ્યિક અંતરિક્ષ કંપનીઓ સાથે પણ સહયોગ કરે છે, જે અંતરિક્ષ ઉદ્યોગના વિકાસમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.

8. લેંગલી રિસર્ચ સેન્ટર (Langley Research Center)

વર્જીનિયામાં સ્થિત લેંગલી રિસર્ચ સેન્ટર એરોનોટિક્સ, સ્ટ્રક્ચરલ મટીરિયલ્સ અને પર્યાવરણ અધ્yyનમાં વિશેષજ્ઞતા ધરાવે છે. તે વિમાન સુરક્ષા, ધ્વનિથી ઝડપી ઉડ્ડયન ટેક્નોલૉજી, અને પર્યાવરણ અનુકૂળ વિમાન ડિઝાઇન પર સંશોધન કરે છે. લેંગલી સેન્ટર આબોહવા પરિવર્તન અધ્યયન વાયુ ગુણવત્તા મોનિટરિંગ, અને પૃથ્વીના વાતાવરણના માપન માટે ઉપગ્રહ-આધારિત ટેક્નોલૉજીનો વિકાસ પણ કરે છે. તે અંતરિક્ષ યાનના પુનઃપ્રવેશ સિસ્ટમ્સ અને લેન્ડિંગ ટેક્નોલૉજીના વિકાસમાં પણ મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.

9. માર્શલ સ્પેસ ફ્લાઇટ સેન્ટર (Marshall Space Flight Center)

અલાબામામાં સ્થિત મාર્શલ સ્પેસ ફ્લાઇટ સેન્ટર રોકેટ પ્રોપલ્શન ટેક્નોલૉજી અને અંતરિક્ષ વાહન ડિઝાઇનમાં નિષ્ણાત છે. તે સ્પેસ લોન્ચ સિસ્ટમ (SLS) જેવા મોટા પ્રક્ષેપણ વાહનોના વિકાસ અને પરીક્ષણ માટે જવાબદાર છે. આ કેન્દ્ર અંતરરાષ્ટ્રીય અંતરિક્ષ મથક (ISS) માટે પેલોડ ઓપરેશન્સ અને ઇન્ટિગ્રેશનનું સંચાલન પણ કરે છે. માર્શલ સેન્ટર અંતરિક્ષ યાત્રા દરમિયાન ઉપયોગમાં લેવાતી જીવન સમર્થન પ્રણાલીઓ અને સામગ્રી વિજ્ઞાનમાં પણ સંશોધન કરે છે. તે ખગોળ, ભૌતિકશાસ્ત્ર અને સૌર  અધ્યયન જેવા ક્ષેત્રોમાં પણ મહત્વપૂર્ણ યોગદાન આપે છે.

10.સ્ટેનિસ સ્પેસ સેન્ટર (Stennis Space Center)

મિસિસિપીમાં સ્થિત સ્ટેનિસ સ્પેસ સેન્ટર રોકેટ એન્જિન પરીક્ષણ અને રિમોટ સેન્સિંગ ટેક્નોલૉજીના વિકાસમાં વિશેષજ્ઞતા ધરાવે છે. આ કેન્દ્ર નાસાના મોટા પ્રક્ષેપણ વાહનો માટે રોકેટ એન્જિનોનું પરીક્ષણ કરે છે, જેમાં સ્પેસ લોન્ચ સિસ્ટમ (SLS)નો સમાવેશ થાય છે. સ્ટેનિસ સેન્ટર પૃથ્વી વિજ્ઞાન પ્રયોગો માટે રિમોટ સેન્સિંગ ડેટા એકત્રીકરણ અને વિશ્લેષણ ટેક્નોલૉજીનો વિકાસ પણ કરે છે. તે પર્યાવરણ મોનિટરિંગ અને આપત્તિ પ્રતિસાદ માટે ઉપગ્રહ આધારિત ટેક્નોલૉજીનો ઉપયોગ કરે છે.

11. વેલોપ્સ ફ્લાઇટ ફેસિલિટી (Wallops Flight Facility)

વર્જીનિયામાં સ્થિત વેલોપ્સ ફ્લાઇટ ફેસિલિટી સબઓર્બિટલ રોકેટ પ્રક્ષેપણ, બલૂન અને ડ્રોન સંશોધનમાં વિશેષજ્ઞતા ધરાવે છે. આ સુવિધા વૈજ્ઞાનિક સંશોધન, તકનીકી પ્રદર્શન, અને શૈક્ષણિક મિશનો માટે નાના અને મધ્યમ કદના રોકેટ્સનું પ્રક્ષેપણ કરે છે. વોલોપ્સ ઉચ્ચ ઊંચાઈના સંશોધન બલૂન્સ અને ડ્રોન્સનો ઉપયોગ કરીને વાતાવરણ અને આબોહવા અધ્યયન પણ કરે છે. તે દરિયા કિનારાના પર્યાવરણ અને સમુદ્ર સ્તરના પરિવર્તનોનું નિરીક્ષણ કરવા માટે રિમોટ સેન્સિંગ ટેક્નોલૉજીનો વિકાસ કરે છે.

12: વ્હાઇટ સેન્ડ્સ ટેસ્ટ ફેસિલિટી( White Sands Test Facility)

ન્યૂ મેક્સિકોમાં સ્થિત નાસા વ્હાઇટ સેન્ડ્સ ટેસ્ટ ફેસિલિટી એ નાસાની સૌથી મહત્વપૂર્ણ પરીક્ષણ સુવિધાઓમાંની એક છે. 1963માં સ્થાપવામાં આવેલી આ સુવિધા 25,200 એકર વિસ્તારમાં ફેલાયેલી છે. અહીં મુખ્યત્વે રોકેટ એન્જિન, પ્રોપલ્શન સિસ્ટમ અને અવકાશયાનમાં વપરાતી વિવિધ સામગ્રીઓનું પરીક્ષણ કરવામાં આવે છે.

આ સુવિધાએ નાસાના ઐતિહાસિક એપોલો મિશનમાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી, જ્યાં ચંદ્ર ના યાન માટેના વિવિધ પાર્ટસ નું પરીક્ષણ કરવામાં આવ્યું હતું. ત્યારબાદ સ્પેસ શટલ પ્રોગ્રામ અને આંતરરાષ્ટ્રીય અવકાશ મથક માટેના ઉપકરણોના પરીક્ષણમાં પણ આ કેન્દ્રનું યોગદાન મહત્વપૂર્ણ રહ્યું છે.

નાસા ના ભવિષ્ય ના કેટલાક મિશન

1. આર્ટેમિસ-2 મિશન (2025):

• પ્રથમવાર ચાર અવકાશયાત્રીઓને ચંદ્રની આસપાસ મોકલવામાં આવશે

• આ મિશન દ્વારા ઓરિયન અવકાશયાનનું પરીક્ષણ કરવામાં આવશે

• ચંદ્રની આસપાસ 10 દિવસ સુધી ભ્રમણ કરશે

2. આર્ટેમિસ-3 મિશન (2026):

• માનવને ફરીથી ચંદ્રની સપાટી પર ઉતારવાનું ઐતિહાસિક મિશન

• પ્રથમ મહિલા અને પ્રથમ અશ્વેત વ્યક્તિ ચંદ્ર પર પગ મૂકશે

• ચંદ્ર પર કાયમી વસાહત માટેની પ્રારંભિક તૈયારીઓ કરશે

3. ડ્રેગનફ્લાય મિશન:

• શનિ ગ્રહના ચંદ્ર ટાઇટન પર મોકલવામાં આવનાર ડ્રોન

• ટાઇટન પરના તરલ મિથેન સરોવરોનો અભ્યાસ કરશે

• જીવન માટે જરૂરી રસાયણોની શોધ કરશે

4. લ્યુનર ગેટવે મિશન:

• ચંદ્રની કક્ષામાં સ્થાપવામાં આવનાર મિની સ્પેસ સ્ટેશન

• આર્ટેમિસ મિશન માટે આધાર તરીકે કામ કરશે

• વૈજ્ઞાનિક પ્રયોગો માટેની સુવિધા તરીકે ઉપયોગમાં લેવાશે

5. નેન્સી ગ્રેસ રોમન સ્પેસ ટેલિસ્કોપ:

• ડાર્ક એનર્જી અને એક્સોપ્લેનેટ્સનો અભ્યાસ કરશે

• હબલ કરતાં 100 ગણું વધુ વિસ્તૃત દ્રશ્ય ક્ષેત્ર ધરાવશે

• બ્રહ્માંડના વિસ્તરણ વિશે નવી માહિતી પ્રદાન કરશે

6. NISAR મિશન:

• NASA અને ISRO નું સંયુક્ત ઉપગ્રહ મિશન

• પૃથ્વીની સપાટીમાં થતા ફેરફારોનું નિરીક્ષણ કરશે

• કુદરતી આપત્તિઓની આગાહી માટે મદદરૂપ થશે

7. Quesst મિશન:

• શાંત સુપરસોનિક વિમાન ટેકનોલોજીનું પરીક્ષણ

• ધ્વનિ પ્રદૂષણ ઘટાડવા માટેની નવી તકનીકોનો વિકાસ

• ભવિષ્યના વિમાન પરિવહન માટે મહત્વપૂર્ણ સંશોધન

8. લ્યુનર ટ્રેઇલ બ્લેઝર:

• ચંદ્ર પર નાના વાણિજ્યિક પેલોડ મોકલવાનું મિશન

• ચંદ્રની સપાટી પરના સંસાધનોનો અભ્યાસ

• ભવિષ્યના મિશનો માટે માર્ગદર્શક બનશે

આ ઉપરાંત એવા ઘણા નવા મિશન ઉપર વિચાર અથવા કામ ચાલુ છે.

સમાપન:

નાસા માત્ર એક અવકાશ સંશોધન સંસ્થા નથી, પરંતુ માનવ સભ્યતાની વૈજ્ઞાનિક પ્રગતિનું પ્રતીક છે. છેલ્લા 60+ વર્ષોમાં, નાસાએ અવકાશ વિજ્ઞાનના ક્ષેત્રમાં અનેક સીમાચિહ્નો સ્થાપ્યા છે. ચંદ્ર પર માનવનું પ્રથમ પગલું હોય કે મંગળ પર રોવર્સની સફળ લેન્ડિંગ, દરેક સફળતાએ માનવજાતની વૈજ્ઞાનિક ક્ષમતાઓને નવી ઊંચાઈએ પહોંચાડી છે.

આજે નાસા માત્ર અવકાશ સંશોધન જ નહીં, પરંતુ પૃથ્વીના પર્યાવરણની સુરક્ષા, આબોહવા પરિવર્તનનો અભ્યાસ અને નવી ટેકનોલોજીઓના વિકાસમાં પણ અગ્રેસર છે. તેના સંશોધનોએ આપણા રોજિંદા જીવનને પણ સરળ બનાવ્યું છે, જેમાં GPS થી લઈને સ્માર્ટફોન કેમેરા સુધીની ટેકનોલોજીઓનો સમાવેશ થાય છે.

ભવિષ્યમાં નાસાનું આર્ટેમિસ મિશન ફરી એકવાર માનવને ચંદ્ર પર લઈ જશે અને ત્યાં કાયમી વસાહત સ્થાપવાનો માર્ગ મોકળો કરશે. મંગળ પર માનવ વસાહતની સ્થાપના અને અન્ય ગ્રહો પર જીવનની શોધ જેવા મહત્વાકાંક્ષી લક્ષ્યો સાથે નાસા આગળ વધી રહ્યું છે.

નાસાની સફળતાઓએ સાબિત કર્યું છે કે માનવ મગજની શક્તિ અને વૈજ્ઞાનિક દૃષ્ટિકોણ દ્વારા અશક્ય લાગતા કાર્યો પણ શક્ય બની શકે છે. આવનારા વર્ષોમાં નાસા માનવજાતને અવકાશની વધુ નજીક લઈ જશે અને નવી શોધો દ્વારા આપણા બ્રહ્માંડને સમજવામાં મદદરૂપ થશે. આમ, નાસા માત્ર અમેરિકા માટે જ નહીં, પરંતુ સમગ્ર માનવજાત માટે વૈજ્ઞાનિક પ્રગતિ અને જ્ઞાનની એક અમૂલ્ય ધરોહર છે.